Cùng với yêu cầu nâng cao chất lượng, phải tạo điều kiện cho các trường có thêm kinh phí. Mức học phí tăng dự định s¬ẽ áp dụng bắt đầu từ năm học 2008 - 2009”. Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân thông tin tại buổi họp báo "đột xuất" chiều 30.8 giải thích về những vấn đề đang "nóng" của ngành trước thềm năm học 2007 – 2008
Thưa Phó Thủ tướng, lý do gì cuộc vận động “hai kh¬ông” mới chỉ kịp thời dấy lên được một năm và năm học mới này “hai không” được nhân lên thành “bốn không”: Không tiêu cực trong thi cử; Không bệnh thành tích trong giáo dục; Không ngồi nhầm lớp và Không vi phạm đạo đức nhà giáo?
Muốn thúc đẩy sự nghiệp giáo dục còn cần thêm hai điều phải làm tốt hơn. Đó là khắc phục hiện tượng ngồi nhầm lớp ở học sinh và chấn chỉnh một bộ phận nhà giáo có đạo đức chưa phù hợp với trách nhiệm, lương tâm của mình. Bộ GD-ĐT đã hướng dẫn các tỉnh cần rà xét chất lượng học sinh đầu năm học để đề ra giải pháp phù hợp, khắc phục tình trạng ngồi nhầm lớp là một quá trình tập trung trong 3 năm tới. Đối với Không vi phạm đạo đức nhà giáo cũng phải làm hết sức quyết liệt. Trong giáo dục phổ thông thì ngay từ đầu năm học 2007 – 2008, tất cả trường phổ thông sẽ có các cuộc sinh hoạt ở trường mình để làm rõ thêm vấn đề này.
Khi tiếp tục khởi xướng thêm “hai không” thành “bốn không”, những điều gì khiến Phó Thủ tướng đang cảm thấy trăn trở nhất?
Việc tạo sự đồng thuận và quyết tâm của gia đình cùng nhà trường khắc phục yếu kém của học sinh là hết sức quan trọng. Một số nơi ở vùng sâu, vùng thôn bản Nghệ An có sáng kiến tốt: đến 7 giờ tối, có người đánh trống, gọi là "tiếng trống học bài". Nghĩa là, đến giờ đó, các gia đình quan tâm và nhắc nhở học sinh về vị trí học tập.
Một vấn đề quan trọng nữa là quan tâm đến đội ngũ giáo viên. Hiện nay, bộ đang chuẩn bị trình Chính phủ cơ chế lương mới của nhà giáo. Đồng thời, tạo điều kiện cho giáo viên làm việc, cũng như những giáo viên công tác tại vùng có điều kiện khó khăn có chế độ luân phiên.
Trong đợt sinh hoạt đầu năm, chúng tôi đề nghị, thầy cô giáo ở các trường tự xem lại, trong những năm học vừa qua, đặc biệt năm vừa rồi, mình đã chăm sóc, ứng xử với học trò chưa đúng chỗ nào. Nếu thấy không thể khắc phục những hạn chế đó thì không nên ở lại trong ngành. Chúng tôi tin rằng, với yêu cầu như vậy, các cơ sở sẽ phát huy sáng kiến để động viên và tôn vinh các thầy cô giáo. Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức và tự học – đây là yêu cầu rất bức xúc đối với giáo dục nước ta trong quá trình phát triển. Vì nếu học trò không có khả năng tự học thì sẽ không hội nhập phát triển lâu dài được mà muốn học trò tự học được thì trước hết các thầy cô giáo phải là tấm gương đạo đức và tự học.
Có một thực tế là chúng ta vẫn còn quá nhiều giáo viên chưa đạt chuẩn. Với cái gốc như vậy thì, rất khó cho việc ra lò số học sinh đạt yêu cầu?
Đúng vậy, muốn tiến tới học sinh đạt chuẩn thì chúng ta phải sắp xếp đưa số giáo viên không đạt chuẩn này không đứng lớp. Có giám đốc Sở GD-ĐT một tỉnh miền núi trước yêu cầu phải trả lời vì sao kết quả thi phổ thông của tỉnh năm nay giảm gần 60% so với năm trước, đã lý giải vì hiện nay trong khoảng 8.700 giáo viên phổ thông tỉnh nhà, riêng tiểu học và THCS đã có 1.900 giáo viên không đạt chuẩn. Nếu kể cả số giáo viên không đạt chuẩn bậc THPT cộng lại thì đã có khoảng 1/4 giáo viên không đạt chuẩn. Tỉnh Nghệ An là một tỉnh rất nỗ lực trong việc đưa giáo viên không đạt chuẩn ra khỏi ngành. Đã có hơn 3.000 giáo viên của tỉnh này vì không đạt chuẩn phải rời ngành. Việc sẽ đưa ra khỏi ngành hàng nghìn giáo viên không đạt chuẩn để cho những sinh viên mới tốt nghiệp ngành sư phạm vào thay thế là một việc làm được và cần phải làm. Đây là một giải pháp không điển hình nhưng buộc phải làm.
Ngày 8.8, Thủ tướng Chính phủ đã ký một nghị định chính sách hỗ trợ sắp xếp lại công chức nhà nước khi chúng ta tiến hành cải cách hành chính trong đó có chính sách cho các nhà giáo chuyển từ đứng lớp ra không đứng lớp hoặc ra khỏi ngành. Đây là một vấn đề tuy “sốc” nhưng ngành vẫn phải đối diện.
Thưa Phó Thủ tướng, đối với giáo dục đại học năm học mới này sẽ có bước đột phá và chuyển biến gì?
Về giáo dục đại học thì vấn đề bức xúc nhất lại là đào tạo không đạt chuẩn và không đáp ứng yêu cầu xã hội. Vì thế, đối với bậc học này chỉ cần tập trung “một không”. Đó là: “Nói không với đào tạo không theo nhu cầu xã hội”. Vì sao phải đặt vấn đề này? Vì đây chính là sứ mạng giáo dục đào tạo nghề nghiệp mà ngành giáo dục phải gánh vác trong việc cung cấp nguồn nhân lực trình độ cao cho công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước. Thực tế nhiều trường đại học đã đào tạo ra những sinh viên không có năng lực ngành nghề đúng chuẩn đại học hoặc không đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp. Việc này kéo dài đã lâu và nếu còn kéo dài sẽ gây nhiều lãng phí cho xã hội.
Theo Phó Thủ tướng cần phải làm gì để trị căn bệnh này?
Để làm việc này, theo tôi giải pháp chính chúng ta sẽ phải làm là tăng thu cho nhà trường bằng tăng học phí. Vì duy trì học phí thấp thì các trường không có điều kiện hiện đại hoá cơ sở để đào tạo ra được các nguồn nhân lực có chất lượng cao. Trong tháng 9, Bộ GD-ĐT sẽ gửi tới các trường ĐH, CĐ đề án học phí mới. Đề án học phí mới cho các trường ĐH, CĐ sẽ trên tinh thần tăng học phí nhưng mặt khác cũng phải có giảm học phí cho một số đối tượng nhất định như: có hoàn cảnh khó khăn nhưng đạt chuẩn vào đại học; có học bổng khuyến khích các em học giỏi vào đại học.
Cùng đó, đồng thời hình thành chương trình cho vay để học ĐH. Nếu đóng học phí cao từ nguồn gia đình thì không đóng nổi. Vì thế với khu vực ĐH, vay để học là nguồn chính để đảm bảo các em khi đã trúng tuyển đều có thể học hoặc bằng thu nhập của gia đình hoặc vay tiền để học.
Cùng với việc tăng học phí thì chúng tôi đã có chỉ thị hiệu trưởng các trường ĐH, CĐ bàn bạc với Đảng uỷ trường, Công đoàn, Đoàn thanh niên có nghị quyết triển khai cuộc vận động “Nói không với đào tạo không theo nhu cầu xã hội”. Theo đó, từng trường, từng khoa thảo luận xem: ngành học nào, khoa nào, hình thức đào tạo nào, bậc đào tạo nào (thạc sĩ , đại học, tiến sĩ) trường mình có hiện tượng chưa đáp ứng nhu cầu xã hội để đề xuất trực tiếp một cách có hệ thống các giải pháp khắc phục. Phải có lộ trình sao cho ba năm tới các trường phải chuyển được theo hướng này.
Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!
Giải pháp chính chúng ta sẽ phải làm là tăng thu cho nhà trường bằng tăng học phí. Vì duy trì học phí thấp thì các trường không có điều kiện hiện đại hoá cơ sở để đào tạo ra được các nguồn nhân lực có chất lượng cao

(Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Giáo dục - đào tạo Nguyễn Thiện Nhân)