(1) Trường hợp tổ chức các kỳ thi trong đó có cả vạn, cả chục vạn (hoặc nhiều hơn) thí sinh dự thi thì việc chấm bài sẽ khó khăn nếu không thi trắc nghiệm.

Để tránh những khuyết điểm của phương pháp thi trắc nghiệm, việc ra đề thi phải rất công phu. Chẳng hạn phải đưa ra 4 hoặc 5 lời giải trong đó có một lời giải đúng, thay vì chỉ đưa ra 2 hoặc 3.

Thi những môn như Toán thì không nên chỉ có câu hỏi về đáp số cuối cùng mà phải có những câu hỏi để kiểm tra khả năng lãnh hội quá trình triển khai bài toán.

Ngoài ra, do tính chất của thi trắc nghiệm, sẽ khó có thí sinh bị điểm không, nhưng nếu mục đích của cuộc thi không phải là tìm ra những người có điểm 0 mà là để kiểm tra học lực của thí sinh thì thi trắc nghiệm vẫn có hiệu quả. Như trên đã nói, nếu thận trọng và công phu trong khi ra đề thi thì người học lực kém không thể đạt điểm cao được.

(2) Trong lớp học ở trường thì không nên dùng cách trắc nghiệm để kiểm tra học lực của học sinh. Thầy giáo phải chấm bài tự luận mới biết chỗ yếu, chỗ mạnh của học sinh để hướng dẫn học tập.

Dĩ nhiên thỉnh thoảng có thể thi trắc nghiệm để học sinh làm quen với cách thi này trước khi thực sự tham gia vào các kỳ thi có quy mô lớn nói ở phần (1).

(3) Về việc tổ chức thi đại học, tôi đề nghị kết hợp cả hai phương pháp thi trắc nghiệm và tự luận. Trước hết tổ chức một kỳ thi toàn quốc theo phương pháp trắc nghiệm, gồm tất cả các môn cơ bản (chia làm hai khối: khoa học tự nhiên và khoa học xã hội và nhân văn).

Sau đó, các trường đại học sẽ lấy một điểm từ kết quả kỳ thi này làm điểm chuẩn để nhận đơn và mở thêm một kỳ thi riêng gồm vài môn xét thấy cần kiểm tra thêm năng lực về những lĩnh vực liên quan đến ngành học.

Kỳ thi riêng này nên theo phương pháp tự luận vì số thí sinh có giới hạn và nhất là để bổ sung cho kết quả của kỳ thi trắc nghiệm toàn quốc.

Trần Văn Thọ - Giáo sư Đại học Waseda (Nhật Bản)