"Môi trường giáo dục không còn hấp dẫn"

Liên tiếp những ngày gần đây, báo chí đưa tin về việc HS bỏ học hàng loạt ở các địa phương. Đến hết học kỳ I, tổng số HS bỏ học các cấp lên đến con số 119.190 em. Trong đó, bậc tiểu học có tới 12.966 học sinh bỏ học. Tỉnh Kiên Giang có 627 học sinh, dẫn đầu về số học sinh bỏ học.

Ở bậc trung học, số học sinh bỏ học lớn hơn nhiều: 106.224. Các tỉnh đồng bằng sông Hồng có 6.089 HS, các tỉnh Đông Bắc có 15.599 HS, Tây Bắc là 5.114, Bắc Trung Bộ là 16.791, Nam Trung bộ là 9.616, Tây Nguyên là 11.162, Đông Nam bộ là 11.601, ĐB Sông Cửu Long là 30.072. Theo bà Nguyễn Thị Bình, nguyên Phó Chủ tịch nước, thì nguyên nhân quan trọng hàng đầu của ngành giáo dục là môi trường giáo dục đã không còn hấp dẫn để cho HS ham học, phấn khởi học tập.

Còn theo GS.VS Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục thì con số học sinh bỏ học trong thực tế phải gấp 5, 10 lần con số Bộ GD&ĐT báo cáo. Ông Hạc cho biết: “Tôi xem đây là tình trạng báo động số 1 của ngành giáo dục, ngang với lũ lụt hay hỏa hoạn. Ngành phải gác lại các việc khác để giải quyết vấn đề này”.

Những năm thập niên 80, nước ta đã có hiện tượng HS bỏ học hàng loạt, giáo viên bỏ dạy hàng nghìn người. Phải mất 3 năm sau đó, ngành giáo dục mới khắc phục được số học sinh đến trường ổn định, giáo viên yên tâm làm việc.

GS.VS Phạm Minh Hạc đã từng trải qua thời kỳ sóng gió đó, nên hơn lúc nào hết, ông hiểu sự cấp thiết phải khắc phục tình trạng này.

Theo ông, nhà trường phải là nơi giúp HS trung bình trở thành khá, từ khá lên giỏi và từ giỏi thành xuất sắc chứ không phải đưa ra các biện pháp răn đe trừng phạt HS: “Chúng ta làm Hai không, Bốn không rất tốt nhưng theo tôi, đấy là khâu OTK (là khâu kiểm tra chất lượng của sản phẩm đầu ra). Nhưng việc chính của nhà trường và thầy giáo là khâu dạy, là khâu sản xuất. Chúng ta không thể nào tiến hành thi chặt đến mức ai học được thì học, ai không học được thì mặc kệ. Tôi chỉ tán thành chủ trương làm sao cho học sinh học nghiêm túc, không quay cóp, chứ không tán thành chủ trương đánh giá theo một ngưỡng quá cao”.

Một giảng viên đại học cũng cho rằng, HS bỏ học nhiều là sự bất thường của xã hội. Nguyên nhân sâu xa, theo ông, chính là do giáo dục yếu kém và muốn thay đổi cần phải sửa chương trình (CT) chứ không chỉ siết chặt khâu đánh giá. Mà thay đổi CT thì phải do Bộ GD&ĐT làm chứ không thể đẩy về địa phương.

HS bỏ học không có gì bất thường?

Trong khi không ít người lo ngại về tình trạng này thì Bộ GD&ĐT lại có một “phong thái” ung dung. Lý do là theo Bộ GD&ĐT, con số HS bỏ học những năm trước khi cuộc vận động Hai không diễn ra còn lớn hơn nhiều (?!)

Cụ thể, năm học 2002- 2003, HS nghỉ học là 558 ngàn em. Năm 2003-2004 là 580 ngàn em. Năm 2004-2005 là 679 ngàn em. Năm 2005-2006 là 625 ngàn em.

Bắt đầu từ cuộc vận động Hai không, năm học 2006- 2007, số HS nghỉ học giảm xuống 186 ngàn và đến học kỳ I năm nay mới là hơn 119 ngàn HS.

Chính vì số HS giảm hẳn như thế nên theo ông Nguyễn Vinh Hiển, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT thì: HS bỏ học năm nay không phải là cái gì đột xuất nên không có giải pháp cấp bách. Bộ chỉ có biện pháp trước mắt và lâu dài. Giải pháp trước mắt là các trường sẽ phân loại trình độ HS để phụ đạo phù hợp.

Về lâu dài, Bộ sẽ xây dựng nhiều trường lớp để các em không phải đi học xa, đảm bảo các điều kiện học tập tốt đồng thời tăng cường đội ngũ giáo viên đạt chuẩn để nâng cao sự hấp dẫn của môi trường sư phạm, lôi cuốn học sinh đến trường.

Tuy vậy, để kéo HS trở lại với trường học, điều quan trọng lúc này là cần phải có một giải pháp đồng bộ. Trong đó, giải pháp quan trọng nhất mà nhiều chuyên gia giáo dục đề cập đến, chính là việc đổi mới CT học, sao cho môi trường sư phạm trở nên lôi cuốn HS hơn. Đó chính là chức năng và sứ mệnh của nhà trường.

Ngoài ra, GS.VS Phạm Minh Hạc còn cho rằng: "Chúng ta không nên tập trung vào các chính sách quá vĩ mô, mà hãy tìm hiểu thật kỹ từng nguyên nhân khiến HS bỏ học. Mỗi giáo viên, mỗi nhà trường phải tìm ra giải pháp áp dụng cho từng HS bỏ học”

Đồng quan điểm này, bà Nguyễn Thị Bình cũng cho rằng, ngành giáo dục phải đi vào cụ thể, phải tìm ra nguyên nhân khiến dạy học kém chất lượng để khắc phục.

Con số 119.190 HS bỏ học, cả những HS bậc tiểu học, thực sự là gánh nặng cho xã hội khi đây sẽ là nguồn lao động kém chất lượng, kém văn hóa. Hy vọng không vì số lượng HS bỏ học ít hơn mà Bộ GD&ĐT chủ quan.

Hiền Lê