Theo đề án đó sẽ chỉ còn một kì thi “THPT quốc gia” nhằm đạt hai mục đích:

1) Cung cấp kết quả chính xác để cấp bằng tốt nghiệp THPT và 2) Làm căn cứ quan trọng để tuyển vào ĐH, CĐ, TC. Bởi vậy, hoàn toàn có lí khi người ta gọi tắt cái đề án đó bằng ba từ 2 trong 1…

Bộ đã quyết rồi, chỉ còn chờ Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là sẽ thực hiện từ năm 2009.

Trong khi chờ đợi sự phê duyệt đó, tôi xin được tiếp tục “bàn ngang”.

Xuất phát điểm sai lầm của đề án 2 trong 1

Sai lầm đầu tiên, lớn nhất, căn bản nhất là Bộ muốn ôm lấy những việc đáng lí phải dành cho các cơ sở giáo dục tự làm .

Mỗi trường đại học đều có mục tiêu đào tạo riêng. Trường thì đào tạo giáo viên, trường thì kĩ sư, trường thì bác sĩ , trường thì luật sư …

Do đó, chương trình học của các trường hoàn toàn không giống nhau hoặc không hoàn toàn giống nhau.

Mỗi trường có chương trình riêng, cách quản lí riêng, mỗi trường tự quyết định lấy các môn học, sách GK, sách tham khảo, tự biên soạn giáo trình cho phù hợp, tự quyết định cách kiểm tra đánh giá, và cuối cùng tự ra đề thi tốt nghiệp, tự chấm bài và tự quyết định trao bằng tốt nghiệp...

Vậy là các trường ĐH có quyền tự chủ trong mọi khâu của quá trình đào tạo…, duy chỉ có khâu tuyển sinh là không. Khâu này Bộ phải dành quyên “tự chủ” cho Bộ, Bộ phải “ôm lấy”, ngay từ cái hồ sơ tuyển sinh cũng phải do Bộ in ấn, phát hành, có đóng dấu quốc huy hẳn hoi…

Rồi Bộ phải thuê các thầy khắp nơi về Hà Nội để làm đề thi, “giam” và nuôi ăn họ hàng tháng trời để bảo đảm bí mật, rồi in sao đề thi ra đĩa, gửi về các địa điểm thi, cử thanh tra ủy quyền của Bộ về các Hội đồng thi, rồi tổ chức chấm thi…, nghiên cứu và công bố điểm sàn…

Tóm lại Bộ làm hầu hết các công việc… Đó là điều khá là khó hiểu!

Ngay cả việc xét cấp bằng tốt nghiệp THPT cũng vậy, Bộ cũng phải “ôm” và chỉ đạo theo kiểu đồng loạt, máy móc và cứng nhắc….

Bộ bắt tất cả các trường phổ thông khắp cả nước cùng đồng loạt khai giảng một ngày (5 tháng 9), cùng đồng loạt thi tốt nghiệp trong ba ngày đầu tháng 6, cùng chung một đề thi…, mà không hề tính đến sự khác biệt giữa các vùng, miền trong cả nước.

Chẳng hạn một số tỉnh ở miền Nam thường phải sống chung với lũ, nhưng việc học hành của con em thì không thể tiến hành trong thời gian có lũ lụt được.

Có khi học sinh phải nghỉ học hàng tháng trời…, và như vậy làm sao có thể hoàn thành được chương trình theo quy định? Để khắc phục tình trạng đó, nhiều tỉnh đã rất đúng khi quyết định phải khai giảng năm học sớm hơn.

Tôi nghĩ rằng Bộ cũng nên giao quyền tự chủ cho các Sở trong việc thi tốt nghiệp THPT. Bộ chỉ nên quyết định 6 môn thi chung cho toàn quốc, còn mọi khâu tổ chức khác đều do Sở chịu trách nhiệm.

Thời điểm thi có thể khác nhau nhưng được giới hạn trong một khoảng thời gian nhất định. Đề thi do Sở tự ra trong khuôn khổ của chuẩn chương trình đã ban hành. Chúng ta nên tổ chức thi tốt nghiệp một cách nhẹ nhàng hơn.

Như vậy theo tôi đề án đổi mới thi nên định hướng như sau: “Thi tốt nghiệp THPT giao về cho các Sở, thi tuyển ĐH, CĐ, TC giao cho các trường ĐH, CĐ và TC”.

Việc các trường đó lựa chọn cách tuyển sinh như thế nào là tùy họ, thi hay không thi cũng tùy họ, thi môn gì, điểm sàn bao nhiêu cũng tùy họ (cố nhiên phải theo đúng luật pháp và các quy chế của Bộ).

GS Văn Như Cương

School@net (Theo http://www.tienphongonline.com.vn/Tianyon/Index.aspx?Article)