Mọi người đều biết mối quan hệ giữa đi học và đi thi. “Thi gì thì học nấy, thi như thế nào thì học như thế ấy” là điều tất nhiên trong cái nền “giáo dục ứng thí” của chúng ta.

Bởi vậy, thi cử không chỉ nhằm kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy và học, mà còn có tác dụng định hướng cho việc dạy và học.

Một mục tiêu của các kì thi trong ngành giáo dục là làm cho chất lượng dạy và học được nâng cao. Nhưng đề án “2 trong1” lại làm cho chất lượng dạy và học càng xuống cấp.

Không thể đánh giá năng lực học sinh bằng cách chỉ bắt họ bôi đen một trong bốn cái vòng tròn đáp án. Chẳng hạn trình độ ngoại ngữ được thể hiện trong bốn kĩ năng quan trọng : nghe, nói , đọc, viết.

Bôi đen đúng hết nhưng có thể “lói thì ngọng níu ngọng nô” lắm chứ ! Chúng ta đang phàn nàn rằng, học sinh học hết lớp 12 mà vẫn không nói được với người nước ngoài những câu đơn giản nhất. Bây giờ để có thể làm bài thi trắc nghiệm bài tiếng Anh, họ lại càng ít quan tâm đến việc luyện phát âm, luyện nói, luyện nghe, tập viết bài văn…

Đối với môn Toán, các thầy giáo đều hiểu được rằng, dạy Toán không phải là chỉ cung cấp cho học sinh một cuốn sổ tay toán học, trong đó có đầy đủ các công thức để tính toán…

Cái quan trọng nhất là cung cấp và rèn luyện cho học sinh phương pháp tư duy toán học, rất cần thiết cho họ khi ra trường làm việc ở bất cứ cương vị nào. Trong khi học toán, câu hỏi “tại sao?” quan trọng hơn câu hỏi “thế nào?”.

Thường thì thầy có thể hỏi “tam giác như thế…có phải là tam giác vuông hay không?” nhưng câu hỏi quan trọng hơn là “ tại sao tam giác như thế… là tam giác vuông?”.

Để trả lời câu hỏi thứ nhất chỉ cần vẽ hình cho đúng , còn để trả lời câu hỏi thứ hai cần phải chứng minh!

Ta vẫn thường thấy một lời giải của bài toán có đáp số sai vì nhầm lẫn ở khâu tính toán nào đó (khâu cuối cùng chẳng hạn), nhưng phương pháp và lập luận lại hoàn toàn đúng.

Khi đó người chấm bài ( vì không phải là máy) nên vẫn cho điểm, tuy không tối đa. Cũng có bài làm có đáp số đúng nhưng lập luận thì không dựa trên một sơ sở nào hết, đành phải cho điểm 0.

Lại có những bài làm có ý tưởng độc đáo, những đề xuất thông minh… được cộng thêm điểm thưởng. Cách cho điểm như thế máy không làm được. Rồi đây học sinh học toán chỉ cần nhớ công thức (nhất là môn đại số) và rèn luyện kĩ năng tính toán cho đúng là có thể thi trắc nghiệm được.

Đó là điều mà mọi thầy cô dạy toán hoàn toàn không muốn. Chúng ta có một truyền thống dạy toán và học toán tương đối tốt. Việc tiến hành thi trắc nghiệm như đề án “2 trong 1” sẽ giết dần truyền thống đó!

Chủ trương áp dụng hình thức thi trắc nghiệm một cách đồng loạt, lâu dài… là một sai lầm, một quyết đoán vội vàng mang tính chủ quan của một số quan chức quan liêu ở Bộ GD&ĐT.

Tôi hết sức ngạc nhiên khi người ta có thể nói bừa (và báo cáo bừa lên trên) là “hầu như các nước đều thi trắc nghiệm”, và “hầu như mọi nước tiên tiến đều nhập hai kì thi làm một”… Chưa bao giờ thấy sự thiếu nghiêm túc đến như thế. Có lẽ vì không có người gạn hỏi: Cụ thể nước nào thi trắc nghiệm? Nước nào không? Nước nào đã làm, nay lại bỏ?..., nên người ta cứ nói bừa.

GS Văn Như Cương

School@net (Theo http://www.tienphongonline.com.vn/Tianyon/Index.aspx?Article)