Tại sao phát hiện ra insulin lại có tên trong 100 phát hiện khoa học vĩ đại nhất?


Frederick Banting đã tìm ra cách chiết xuất chất dịch có trong tụy của động vật để cứu sống những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Loại chất dịch này được gọi là insulin, phát hiện của ông đã cứu sống được hàng tỷ sinh mạng. Trước đây, bệnh tiểu đường được coi là căn bệnh nan y vô phương cứu chữa. Khi tuyến tụy ngừng bài tiết insulin thì coi như nó đã bị mất chức năng vốn có. Phát hiện của Banting đã làm thay đổi hoàn toàn tình trạng ấy. Mặc dù insulin không phải là phương thuốc cứu chữa cho bệnh nhân mắc tiểu đường nhưng phát hiện này đã giúp bệnh nhân đi từ vô phương cứu chữa thành có thể cứu chữa, giúp hàng tỷ người mắc bệnh vẫn có thể sống một cuộc sống bình thường.


Insulin đã được phát hiện ra như thế nào?


Đầu năm 1921, bác sĩ chỉnh hình 28 tuổi Frederide Banting đưa ra một lý luận. Ông khẳng định rằng, lý luận này chỉ là một ý tưởng mơ hồ nhưng có thể tìm ra phương pháp cứu chữa cho những bệnh nhân bị đái tháo đường. Các tế bào ngoài tụy sản sinh ra dịch tiêu hóa, còn các tế bào trong tụy lại sản xuất ra hoócmôn truyền trực tiếp vào máu. Trong máu có chứa hàm lượng đường (có trong thức ăn), các bắp thịt sẽ hấp thụ năng lượng từ các loại đường này.


Tuy nhiên, nếu không có hoócmôn mà các tế bào trong thận bài tiết ra thì lượng đường trong máu sẽ không thể hấp thụ vào cơ thể. Khi các tế bào trong thận ngừng bài tiết loại hoócmôn này, thì các bắp thịt trong cơ thể không thể hấp thụ được đường trong máu, hàm lượng đường trong máu lúc này sẽ lên quá cao dẫn đến việc chúng tự bài tiết qua nước tiểu. Nếu cơ thể bệnh nhân bị thiếu nước, bệnh tình sẽ ngày càng trầm trọng. Loại bệnh này được gọi là bệnh đái tháo đường. Cho đến năm 1920, vẫn chưa có phương thuốc nào hữu hiệu để chữa trị bệnh đái tháo đường và căn bệnh này vẫn được coi là bệnh nan y.


Các chuyên gia nghiên cứu đã từng thử nghiệm chiết xuất loại hoócmôn tụy (vẫn được gọi là chất dịch) từ động vật. Tuy nhiên khi mổ thận ra thì các hoócmôn bài tiết trong tế bào trong tụy bị dịch tiêu hóa tiêu diệt, do đó các nhà khoa học không thể tận dụng được loại hoócmôn này.


Sau đó, Banting đã tình cờ đọc được một bài chuyên đề của bác sĩ Moses Barron miêu tả về tình trạng của một vài bệnh nhân. Ống dẫn dịch tiêu hóa của tế bào ngoài tụy đến dạ dày bị tắc nghẽn, các axit cực mạnh trong dịch tiêu hóa không thể đi vào dạ dày nên chúng bị tích tụ trong tế bào ngoại thận, các loại tế bào này sẽ bị hủy hoại và cuối cùng các tế bào ngoài sẽ đóng lại và bị khô héo.


Banting nghĩ rằng có dùng phương pháp lấy tế bào ngoài tụy của động vật, sau đó chiết xuất các dịch tiết bên trong tế bào đó dùng cho bệnh nhân đái tháo đường.


Cách làm của ông vô cùng đơn giản: chỉ cần tiến hành phẫu thuật thắt ống dẫn tế bào ngoài tụy của chó vào trong dạ dày, sau đó theo nội dung của chuyên đề mà bác sĩ Mose Barron đề cập đến, tức là đợi tám tuần với hy vọng các tế bào bên ngoài sẽ bị khô lại và chết. Cuối cùng ông tiến hành phẫu thuật lần hai xem trong tụy tạng của chó có tồn tại loại tế bào ấy hay không. Ông đã cho một con chó khác bị nhiễm bệnh đái tháo đường và cho thử nghiệm với loại chất dịch này để xem hiệu quả chữa bệnh đến đâu.


Do không có vốn hỗ trợ, Banting phải đi thuyết phục để được quyền sử dụng phòng thí nghiệm và sáu con chó dùng cho thí nghiệm. Ca phẫu thuật diễn ra hết sức nhanh chóng và đơn giản, sau đó chỉ cần đợi tám tuần cho các tế bào ngoài chết. Tuy nhiên, với thời gian chưa đầy sáu tuần thì những con chó bị bẹnh đái đường đã bị hôn mê bất tỉnh, đây là biểu hiện của bệnh trước khi chết. Banting không thể để nhầm thêm nữa, ông bèn tiến hành phẫu thuật trên một con chó thí nghiệm khác, và kết quả là ông đã thành công khi lấy tụy của nó. Ông đem xử lý tụy tạng trong chó để chiết xuất ra chất dịch có thể giúp cho việc điều trị căn bệnh đái đường.


Banting tiêm chất dịch này vào cơ thể những con chó bị bệnh, không đấy 30 phút sau chúng đều hết hôn mê, khoảng hai tiếng sau đó chúng đã đứng được dậy, nhưng sau năm tiếng tình trạng của chúng lại xấu trở lại. Ông quyết tiêm thêm một mũi nữa cho chúng. Kết quả là những chú chó thí nghiệm này đã hoạt bát trở lại, chúng đủ năng lượng để sủa và vẫy đuôi. Banting vô cùng mừng rỡ bởi vì trực giác của ông đã đúng.


Sau hai năm nghiên cứu và thí nghiệm trên cơ thể động vật, hai bác sĩ John Marcum và Banting đã chiết xuất thành công loại dịch quý hiếm, đây được coi là một kỳ tích trong ngành y học của nhân loại. Bác sĩ John Marcum đã đặt tên cho chất dịch ấy là insulin.

schoolnet@