Cong ty Cong Nghe Tin hoc Nha truong http://www.vnschool.net

Những trận chiến nổi tiếng thế giới: Trận Marathon (490 Tr.C.N )
20/01/2012

Lịch sử nhân loại không chỉ được ghi nhớ bằng các cuộc cách mạng, các cuộc khởi nghĩa mà còn được đánh dấu bằng những cuộc giao tranh quyết liệt. Bất kỳ cuộc chiến nào từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây đều bắt nguồn từ những mâu thuẫn không thể hòa giải bằng các biện pháp khác ngoại trừ vũ lực. Chiến tranh là một phần quan trọng của lịch sử và không phải bao giờ cuộc chiến tranh cũng mang nghĩa xấu, đau thương.


Trận Marathon (490 Tr.C.N )

Mùa thu năm 490 Tr.C.N. tại vùng đồng bằng Marathon địa phận Hy lạp cổ đại đã diễn ra trận đánh nổi tiếng giữa quân Athènes với quân Ba tư, trong đó thắng lợi thuộc về người Athénes. Đây là trận đánh điển hình có ý nghĩa trọng yếu trong cuộc chiến tranh chống xâm lược của nhân dân Athènes thời cổ đại.

Vào những năm cuối thế kỷ V Tr.C.N trong thời kỳ chiếm hữu nô lệ phát triển, bằng các cuộc chinh phục mở rộng đất đai, Ba Tư đã trở thành một đế quốc hùng mạnh ở Tây á. Với diện tích gần 2 triệu km2, lãnh thổ đế quốc Ba Tư phía bắc giáp Hắc hải, biển Caspienen, biển Aran, phía Nam giáp Hồng hải, vịnh Pecxich, biển ả rập; phía tây kéo dài đến sông Danube và bờ địa trung hải; phía đông giáp sông ấn. Mặc dù là đế quốc rộng lớn như vậy nhưng Ba tư dưới triều đại Darius I vẫn không từ bỏ mộng xâm lăng chinh phục, mở rộng lãnh thổ hơn nữa của mình.

Tám năm trước khi trận Marathon (Maratông) diễn ra, tiểu quốc Athènes thuộc Hy Lạp đã chi viện cuộc nổi dậy của nhân dân vùng Tiểu á chống lại ách đô hộ của Ba tư. Bằng sự chi viện đó, các bộ tộc Hy Lạp vùng Tiểu á đã đánh chiếm và tiêu hủy thành Sardis, một đô thị giàu có và sầm uất của đế quốc Ba Tư. Tuy nhiên, chỉ hai năm sau, quân Ba tư đã dẹp được cuộc nổi dậy oanh liệt đó. Việc Athènes, một tiểu quốc nhỏ bé ở phía tây xa xôi dám giúp đỡ các bộ tộc tiểu á chống lại mình đã làm cho Darius nổi giận, thực hiện ý định trả thù người Athènes và cũng là dịp may hiếm có để tiến hành cuộc chinh phục tiếp theo. Theo sử gia Herodote (Hê rô đốt), để thể hiện quyết tâm của mịnh, Darius đã sai đem cây cung ra và bắn một mũi tên lên trời mà nói rằng: " Xin Thượng đế cho con được tự tay trả thù người Athènes" Darius còn cử một người hầu cận cứ đến mỗi bữa ăn lại phải nhắc nhở ông câu: "Ngài hãy nhớ đến người Athènes".

Ngay sau đó, Darius tăng cường ổn định tình hình trong nước, xúc tiến việc củng cố quân đội, đóng thêm thuyền chiến, tích trữ lương thảo, chờ thời cơ thực hiện ý đồ của mình. Năm 492 Tr.C.N, Darinus đã tiến hành cuộc viễn chinh lần thứ nhất, đánh chiếm eo biển Henretxpong và xứ Têraxơ. Tuy nhiên, hạm đội của Darius đã bị quân Têraxơ tiêu diệt. Cuộc viễn chinh lần thứ nhất bị thất bại.

Hai năm sau, Darius lại điều động lực lượng, tiến hành cuộc viễn chinh lần thứ hai. Trong cuộc viễn chinh này, hạm đội Ba tư có tới 600 chiến thuyền và 10 vạn quân với quyền chỉ huy của tướng Datis. Và Actapemơ. Đoàn quân viễn chinh xuất phát từ đảo Xamốt, men theo bờ biển vùng Tiểu á, chiếm các đảo Naxốt, Đôlốt, Evơli. Cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt tại đảo Evơli của người Eretria. Dân Eretria vớí ý chí kiên cường, quyết không chịu khuất phục đã chiến đấu một cách dũng cảm. Nhưng chỉ sau một tuần, quân Ba tư đã chiếm được đảo. Hầu hết dân ở đây bị bắt làm nô lệ và hòn đảo bé nhỏ trở thành căn cứ xuất phát của hạm đội Ba tư sang phía tây. Sau thắng lợi ở Evơli, hạm đội Ba tư tiếp tục tiến vào biển Attica và sau đó đổ bộ lên Marathon. Cuộc đổ bộ thực chất chỉ nhằm kéo quân Athènes bỏ ngỏ thủ phủ Athènes, tạo điều kiện cho hạm đội Ba tư men theo bờ biển vòng lên đánh chiếm.


Marathon ngày nay (Trích wikipedia)

Marathon cách đô thị cổ kính Athènes 42 km, là một thung lũng bằng phẳng, có núi rừng bao quanh ba mặt: Bắc, Tây, và Nam. Phía đông Marathon là vùng bờ biển Egée sóng vỗ bốn mùa. Marathon là vùng đất đã chứng kiến bao sự kiện oai hùng của người Hy lạp. Các lực sĩ Hy lạp đã từng lấy Marathon làm nơi luyện tập và sau đó lập nhiều chiến công hiển hách. Marathon theo truyền thuyết cũng là mảnh đất của người anh hùng Thơ Dớt mà với các chiến công của ông đã làm cho kẻ thù của Hy Lạp khiếp sợ. Cũng tại mảnh đất này, nhân dân Athènes đã trục xuất tên bạo chúa Hippias ra khỏi đất nước của mình.

Mùa thu, đồng bằng Marathon khá ẩm ướt. Quân Ba tư sau khi đổ bộ đã tiến hành dựng lều trại trên bãi biển với ý định nghi binh, làm cho người Athènes tưởng rằng họ sẽ tác chiến tại đây.

Được tin quân Ba tư đổ bộ, sau khi để lại một lực lượng bảo vệ, các tướng lĩnh Athènes nhanh chóng điều hơn một vạn quân đến Marathon. Trên ngọn đồi Côtrôni nhìn xuống thung lũng Marahton mà phía xa, trên bãi biển quân Ba tư đang kéo thuyền lên bờ và đóng trại, một cuộc họp quan trọng của hội đồng tướng lĩnh Athènes được triệu tập. Đây là cuộc họp có ý nghĩa quyết định vận mệnh của thành bang Athènes trước sự xâm lược của người Ba tư. Hội đồng tướng lĩnh bao gồm 10 đại biểu đại diện cho các địa phương tạo thành xứ Athènes và một vị thẩm phán cao cấp của đô thị là Callimachus người chủ trì cuộc chiến tranh. Cuộc chiến diễn ra trong không khí căng thẳng nhưng tất cả 11 con người đều thể hiện quyết tâm chiến đấu một mất một còn đối với quân xâm lược. Một vấn đề nan giải đặt ra, được tranh luận trong cuộc họp là tiến hành giao chiến như thế nào và ở đâu? Nên giao chiến với quân Ba tư ngay trên cánh đồng hay lùi về giữ các ngọn đồi - nơi có địa thế cao nhằm ngăn chặn quân Ba tư và chời đợi quân Sparta đến tiếp ứng như họ đã hứa rồi mới định liệu? Đó là "bài toán" hóc búa mà các tướng lĩnh Athènes phải giải đáp. Cuộc tranh luận kéo dài và cuối cùng trong 10 vị thủ lĩnh đại diện cho các địa phương thì 5 người muốn giao chiến ngay ở Marathon còn 5 người khác thì không đồng ý. Những người không muốn giao chiến ở Mararthon, cho rằng lực lượng ở đây quá ít, mà quân Ba tư thì đông gấp bội lại có kỵ binh mạnh, nếu quyết chiến ở đây thì quân Athènes khó có thể bảo toàn được lực lượng và thất bại là điều khó tránh khỏi. Đối với những người quyết tâm giao chiến ở Marathon, trong đó có Miltiades một vị tướng mưu lược, tài ba của xứ Athènes thì cho rằng quân Ba tư đủ đông nhưng nếu giao chiến tại đây lại bộc lộ nhiều điểm yếu. Kỵ binh Ba Tư với tài phi ngựa và bắn cung, là lực lượng chủ yếu của quân Ba Tư chỉ quen đánh phân tán, nếu đánh tập trung sức chiến đấu sẽ bị hạn chế. Vả lại giờ đây, các tướng lĩnh Athènes đã nhìn thấy phần lớn lực lượng kỵ binh này đang xuốn thuyền tiên về Athènes bằng đường biển. Số kỵ binh còn lại của quân Ba tư sẽ khó cơ động trên cánh đồng chật hẹp và lầy lội. Đối với bộ binh Ba tư cũng có những điểm yếu chí tử. Họ là đội quân hỗn hợp của nhiều dân tộc bị chinh phục, chiến đấu không có mục đích, không được huấn luyện một cách kỹ càng và đặc biệt chỉ được trang bị vũ khí ngắn và cung tên là chủ yếu. Trong khi đó quân Athènes, mặc dù lực lượng ít hơn nhưng họ được huấn luyện kỹ, được trang bị kích và giáo dài hơn, có kỷ luật và tinh thần chiến đấu cao của các hiệp sĩ... cuộc họp kéo dài mà chưa đi đến kết luận. Tuy nhiên, trong hội đồng tướng lĩnh, người cầm chịch chiến tranh, ông Callimachus vẫn chưa phát biểu và bỏ phiếu. ý kiến và lá phiếu của ông sẽ là quyết định cuối cùng. Để giúp ông có quyết định hoàn toàn đúng đắn, Miltriades, vị tướng mưu lược tài ba đã được nhắc đến, người bạn tâm huyết của Callimachus đã nói: "Callimachus, bây giờ là tùy thuộc ở bạn muốn đưa Athènes vào vòng nô lệ hoặc là bảo đảm nền tự do của thành này, và giành lấy cho bạn một vinh quang bất diệt còn hơn vinh dự mà Hamodius và Aristole đã có. Bởi vì tư fkhi người Athènes hợp lại thành một dân tộc, chưa bao giờ họ lâm vào một cơn nguy hiểm như lúc này. Nếu họ quỳ gối trước mặt quân Medes họ sẽ bị giao cho Hippias và bạn cũng biết khi đó họ sẽ đau khổ biết chừng nào. Nhưng nếu Athènes chiến thắng trong cuộc thử sức này, nó có thể từ chiến thắng đó trở thành đô thị số một của Hy Lạp. Lá phiếu của bạn là quyết định chúng ta có chấp nhận giao tranh hay không?". Ngừng giây lát, Miltiades nói tiếp: "nếu bây giờ chúnt ta không giao chiến, một vài phần tử âm mưu sẽ chia rẽ dân Athènes và đô thị này sẽ rơi vào tay Medes. Nhưng nếu chúng ta chiến đấu trước khi có chuyện gì bắt đầu xảy ra tại Athènes, tôi tin rằng chúng ta có thể chiếm phần tốt đẹp nhất trong cuộc giao tranh.

Trước lời lẽ chân thực và đầy sức thuyết phục của Miltiades, Calimachus đã bỏ phiếu đứng về phía những người quyết tâm giao chiến với quân Ba tư gnay tại Marathon. Đó cũng là quyết định đúng đắn nhất của hội đồng tướng lĩnh Athènes trước vận mệnh sống còn của đất nước. Và Marathon, mảnh đất thiêng của người Hy Lạp lại một lần nữa sắp chứng kiến một sự kiện có ý nghĩa lớn lao của người dân Athènes.

Từ quyết định đúng đắn đó, Callimchus ra lệnh cho quân Athènes chuẩn bị giao chiến. Xuất phát từ đặc điểm địa hình cánh đồng Marathon, hai bên đều là đầm lầy, mùa thu vào thời điểm trận đánh lại bị ngập nước, Callimachus và Miltiades đã thay đổi cách bố trí đội hình Phalănggiơ thông thường. Với 11.000 bộ binh, thay vì tổ chức thành một khối dày đặc, Callimachus đã kéo dài đội hình với chính diện hơn 1 km bằng chiều rộng cánh đồng, sát các khu vực đầm lầy. Bên cạnh đó, hai đầu đội hình được tăng cường lực lượng, giữ nguyên tám hàng quân như thường lệ. Sau một hồi kèn xung trận, quân Athènes ở chính diện, và hai đầu, kích hạ ngang tiến nhanh về phía quân Ba Tư.


Cách bố trí đội hình thương trận phalanx của quân Hy Lạp cổ đại. (Trích wikipedia)

Trước quyết tâm giao chiến của quân Athènes, lực lượng nghi binh còn lại của quân Ba Tư với khoảng 10.000 bộ binh và 10.000 kỵ binh cũng dàn đội hình theo kiểu Phalănggiơ với chính giữa là bộ binh và hai bên sườn là kỵ binh. Sau đó các tướng lĩnh Ba Tư cũng thúc quân tiến lên công kích. Thế là cả hai đội quân với hàng vạn chiến binh, hừng hực khí thế, lao vào nhau quyết một phen sống mái.

Do số lượng bộ binh đông và dày đặc, lúc đầu quân Ba Tư đã đẩy lùi được chính diện quân Athènes, buộc phía Athènes phải chống cự một cách quyết liệt nhưng rốt cuộc cánh giữa vẫn bị chọc thủng và bị dồn qua cánh đồng về nơi xuất phát. Song ở hai đầu đội hình quân Athènes, bộ binh nặng đã ngăn chặn đẩy lùi được kỵ binh Ba Tư. Cuộc chiến đấu diễn ra dằng co và quyết liệt. Các chiến binh hai bên quấn lấy nhau đâm chém không dứt, hò reo làm vang động cả một vùng. Đội hình tiến công của quân Ba Tư dần rơi vào thế bất lợi. Quá trình tiến lên mặc dù đã đẩy được quân Athènes ở chính diện về phía sau nhưng lại lọt vào giữa đội hình đối phương trên một khu vực chật hẹp. Hàng vạn quân Ba Tư hầu như bị bao vây từ ba mặt, không phát huy được sức mạnh của kỵ binh. Chính lúc đó, tiếng kèn hiệu lệnh từ phía quân Athènes từ cánh phải và cánh trái đội hình tiến công mãnh liệt vào hai bên sườn đối phương tạo thành hai gọng kìm khép chặt quân Ba Tư. cùng lúc, cánh quân giữa Athènes cũng nhanh chóng tập hợp, ổn định đội hình quay lại tiến công. Đội hình quân Ba Tư chững lại, lâm vào tình trạng bị bao vây hoàn toàn, bị chia cắt và rối loạn. Tuy nhiên, quân Ba Tư vẫn chiến đấu, người trước ngã, người sau tiến lên. Hàng loạt mũi tên dày đặc từ phía quân Ba Tư vẫn tiếp tục bay qua đầu tiền quân cản phá bước tiến quân Athènes. Nhưng tất cả mọi cố gắng của quân Ba Tư đều không có hiệu quả, hàng ngũ của họ tiếp tục bị rối loạn và thương vong không kể xiết. Những ngọn kích dài vẫn tiếp tục quật ngã các chiến binh Ba Tư có vũ khí ngắn hơn.

Cuối cùng quân Ba tư buộc phải quay đầu tháo chạy về phía bờ biển, nơi các chiến thuyền đang được hạ thủy. Một bộ phận quân Athènes tiếp tục truy kích quân Ba tư đến sát mép nước. Quân Ba tư vừa đẩy thuyền vừa chiến đấu một cách tuyệt vọng. Song, tại đây quân Athènes cũng bị thương vong một số, và đó là thương vong chủ yếu của họ trong trận đánh. Cũng tại đây , Callimachus, người cầm chịch chiến tranh, một trong những người chỉ huy dũng cảm của quân Athènes đã ngã xuống. Dòng máu của ông và của các chiến binh Athènes đã thẫm đỏ bờ cát, mảnh đất thiêng liêng của người Hy Lạp.

Những chiếc thuyền còn lại của Ba Tư lúc đó đã chạy thoát ra biển khơi. Quân Athènes kết thúc thắng lợi trận quyết chiến, thu 7 chiến thuyền và nhiều vũ khí của quân Ba Tư vứt lại khi tháo chạy. Số lượng quân Athènes tử trận theo ước tính chỉ gần 200 người, trong khi đó quân Ba Tư chỉ để lại trên chiến trường khoảng 6.400 xác chết.

Sau chiến thắng, Miltides đã cử Aritxtidơ và bộ lạc của ông ở lại Marathon thu dọn chiến trường. Còn bản thân ông cùng với đoàn quân chiến thắng vượt nhanh qua vùng đồi núi trập trùng trở về bảo vệ thủ phủ Athènes. Quân Spacte, theo lời hứa cũng đã hành quân đến Marathon trợ giúp, song họ chỉ còn may mắn được nhìn thấy những xác chết ngổn ngang của quân Ba Tư nơi chiến địa. Chiến thắng của người Athènes ở Marathon mới chỉ là bước đầu trong toàn bộ cuộc chiến tranh Hy Lạp – Ba Tư. Mười năm sau đó, con trai của Darius trở thành hoàng đế Ba Tư lại tiếp tục tiến hành cuộc viễn chinh lần thứ ba tới Hy Lạp. Các trận đánh ác liệt diễn ra, quân Ba Tư tiến sâu vào đất Hy Lạp, nhiều thành phố, nhà cửa bị thiêu hủy. Hai năm sau, các thành bang Hy Lạp mới đánh bại được cuộc xâm lược của người Ba Tư, chấm dứt vĩnh viễn giấc mộng chinh phục của họ.

Tuy vậy, chiến thắng Marathon vẫn là chiến thắng mở đầu của người Hy Lạp, nó chứng tỏ sức mạnh của quân Ba Tư không phải là vô địch. Sức chiến đấu của người Athènes sau đó đã được khích lệ bằng tinh thần của Marathon. Bởi vì, tại Marathon mặc dù quân Athènes ít hơn nhiều lần nhưng với tinh thần quả cảm, tài thao lược các tướng lĩnh Athènes thể hiện ở chỗ, họ đã biết triệt để lợi dụng địa hình, biết chọn đúng thời cơ giao chiến khi quân Ba Tư vừa mới đổ bộ và sau đó phần lớn đã xuống thuyền, giong buồm tiến về Athènes bằng đường biển. Cách bố trí địa hình dàn mỏng ở giữa tập trung binh lực ở hai đầu là cách bố trí hết sức táo bạo đã tạo nên thế trận hiểm hóc của người Athènes. Từ việc bố trí đội hình như vậy, các tướng lĩnh Athènes đã hạn chế được sức mạnh của kỵ binh Ba Tư, buộc lực lượng này phải chiến đấu trong một khu vực chật hẹp, không phát huy được sở trường đánh vu hồi bằng sức mạnh kỵ binh. Kỵ binh Ba đã không thể cơ động do bị ngăn cản bởi vùng đầm lầy ngập nước ở hai bên cánh đồng Marathon. Có thể nói, việc bố trí địa hình đó còn lại tạo điều kiện cho quân Athènes đột kích chính vào bên sườn đội hình quân Ba Tư và cuối cùng giành chiến thắng.

Trận Marathon đánh dấu bước phát triển về nghệ thuật quân sự của người Hy Lạp, trong đó Callimachus và Mitiades, những người con ưu tú của Hy Lạp đã đóng góp phần lớn lao.


Hình tượng người chiến sĩ báo tin chiến thắng từ Marathon về Athens. Tượng tại bảo tàng Louvre, Paris. (Trích wikipedia)

Hơn hai mươi thế kỷ đã trôi qua, nhưng tinh thần Marathon vẫn ngời sáng. Hình ảnh người chiến binh được giao nhiệm vụ báo tin thắng trận ở Marathon chạy về thành Athènes, đã vượt qua 42 km đường rừng núi và gục ngã sau khi nói lời cuối cùng vẫn in đậm trong tâm trí của biết bao thế hệ người Hy Lạp. Hình ảnh đó cũng tiêu biểu cho tinh thần Marathon mà ngày nay được ghi nhận trong các hoạt động thể thao quốc tế với môn chạy Marathon đường dài. Marathon mãi mãi là một trong những trận đánh tiêu biểu nổi tiếng trong lịch sử quân sự thế giới.



URL của bài viết này::http://www.vnschool.net/modules.php?name=News&file=article&sid=5988

© Cong ty Cong Nghe Tin hoc Nha truong contact: sales@schoolnet.vn