Trên thực tế đây là một bài toán mang tính thực tiễn cao, rất khó và có nhu cầu về phần mềm rất lớn. Tất cả mọi nhà trường (trường học) của Việt Nam (cũng như trên thế giới) đều phải thực hiện công việc xếp thời khóa biểu hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng hoặc học kỳ.

Vậy thì việc xếp thời khóa biểu cho một nhà trường có cần đến phần mềm hay không? Hay nói cách khác, phần mềm có khả năng hỗ trợ thật sự cho các nhà trường hay không trong công việc xếp thời khóa biểu? Những câu hỏi như vậy đã được thường xuyên đặt ra không những cho những người xếp thời khóa biểu trên thực tế, mà còn cho cả những người lập trình chuyên nghiệp muốn đi sâu tìm hiểu bài toán hóc búa này. Có nhiều quan điểm khi xây dựng và thiết kế phần mềm hỗ trợ xếp Thời khóa biểu. Quan điểm của chúng tôi là Bài toán xếp Thời khóa biểu cho Nhà trường Phổ thông là một bài toán về mặt lý thuyết không có lời giải, mà chỉ có các phương án lựa chọn với những tiêu chuẩn đánh giá tối ưu khác nhau. Một trong những đặc điểm cơ bản nhất của việc xếp Thời khóa biểu cho Nhà trường là yếu tố Con người được thể hiện thông qua các ràng buộc của Giáo viên, do vậy không thể có bất cứ một tiêu chuẩn nào, hoặc nếu có chỉ là chủ quan, để đánh giá tính tối ưu hay tốt của một Thời khóa biểu.

Với tinh thần trên, chúng tôi là những người đi tiên phong trong việc “liều mạng” viết phần mềm xếp thời khóa biểu. Từ những phiên bản đầu tiên, phần hỗ trợ của phần mềm chưa cao, phần mềm tỏ ra ít hiệu quả. Tuy nhiên chúng tôi đã không nản chí và phần mềm đã liên tục được cải tiến nâng cấp.

Với bài viết này, người viết muốn chia sẻ với các bạn quá trình hình thành và phát triển phần mềm TKB, một trong những phần mềm có tuổi đời cao nhất tại Việt Nam. Về hiệu quả của phần mềm này chúng tôi muốn để cho chính các nhà trường, những người sử dụng trên thực tế đánh giá.

Sơ lược sự phát triển phần mềm TKB

Phần mềm Hỗ trợ xếp thời khóa biểu TKB lần đầu tiên ra đời năm 1989 với phiên bản TKB 1.5. Phần mềm được viết bằng ngôn ngữ Pascal trên nền DOS.

- Năm 1990, phiên bản TKB 2.1 ra đời là phần mềm chuyên nghiệp đầu tiên của Việt Nam trong lĩnh vực giáo dục. Phiên bản này sau đó đã được cấp miễn phí cho mọi giáo viên, nhà trường trên toàn quốc. Phần mềm đã được đông đảo các nhà trường và giáo viên đón nhận vì đây là phần mềm đầu tiên có thể thực sự giúp con người tư duy và xếp thời khóa biểu trên máy tính.

- Phiên bản phần mềm Hỗ trợ xếp Thời khóa biểu TKB thương mại đầu tiên được phát hành là TKB 3.0 vào tháng 12 năm 1999 bởi Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường School@net. Chỉ sau đó 3 tháng, phiên bản nâng cấp tiếp theo TKB 3.5 ra đời và đến tháng 12 năm 2000, phiên bản TKB 4.0 mang nhiều tính năng mới đột phá xuất hiện đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của phần mềm.

- Tháng 6-2001, phiên bản TKB 4.0 tiếng Việt ra đời đã thực sự làm hài lòng người dùng trên địa bàn cả nước. Các phiên bản TKB 4.5, TKB 4.8 lần lượt ra đời vào các năm 2002, 2003 đã kế thừa và phát triển các chức năng rất mạnh của phần mềm đã có từ 4.0. Với phiên bản TKB 4.8, phần mềm TKB đã đoạt ITCUP đồng tại Tuần lễ Tin học Việt Nam tháng 10 năm 2003 với phần mềm Giải pháp cấp ngành hiệu quả nhất. Tháng 6 năm 2004, TKB lại đạt BITCUP phần mềm ưa chuông nhất ngành Giáo dục đào tạo do người dùng PCWORLD và IDG bình chọn.

- Tháng 8 năm 2004 phiên bản mới TKB 5.0 ra đời với một chức năng mới đột phá rất mạnh lần đầu tiên có của phần mềm xếp thời khóa biểu của Việt Nam, đó là chức năng tự động kiểm tra và xếp tự động hoàn toàn 100% công việc (lệnh Xếp Toàn Bộ - Start & Finish, SF).

- Tháng 12 năm 2004, lần thứ hai, phần mềm TKB đoạt ITCUP bạc cho phần mềm Giải pháp ngành xuất sắc nhất năm 2004 trong Tuần lễ Tin học Việt Nam. - Tháng 4 năm 2005, phiên bản mới TKB 5.5 ra đời với việc lần đầu tiên mô hình Phòng học Bộ môn được giới thiệu. Bài toán Thời khóa biểu với mô hình Phòng Bộ Môn đã được nghiên cứu và triển khai thử nghiệm trước đó, từ năm 2002. Với mô hình phòng bộ môn, bài toán xếp Thời khóa biểu trở nên khó đột biến. Với phần mềm TKB 5.5 bản X Edition, lần đầu tiên tại Việt Nam, mô hình thời khóa biểu với phòng học bộ môn được mô phỏng và đưa vào vận dụng trên thực tế.

- Tháng 5 năm 2006, phiên bản mới TKB 6.0 được phát hành mang theo một loạt cải tiến mang tính đột phá mới, đó là lần đầu tiên mô hình bài toán Thời khóa biểu với phòng Bộ môn đã được nghiên cứu tương đối trọn vẹn và lần đầu tiên đã hoàn thiện được lệnh xếp tự động 100% công việc thời khóa biểu cho mô hình mới này. Phiên bản mới TKB 6.0 cũng là phiên bản TKB đầu tiên hỗ trợ cho mô hình đa chương trình đào tạo trong nhà trường, đáp ứng được mô hình THPT phân ban và kỹ thuật bắt đầu được áp dụng đại trà từ năm học 2006-2007.

Như vậy phần mềm TKB có lịch sử phát triển gần 20 năm liên tục. Trong suốt quá trình phát triển, phần mềm đã được tích lũy rất nhiều kinh nghiệm thực tế cũng như kinh nghiệm của các giáo viên nhà trường, phần mềm ngày càng trở nên hữu ích, thân thiện và mang lại hiệu quả cho công việc xếp thời khóa biểu.

School@net