Kẻ ít chữ mong học để đỗ đạt cao hơn, cố để thoát khỏi cảnh dốt nát, mong thành người sang, nên mới sinh ra chuyện đi mua bằng cấp, len lỏi vào nơi quyền quí, dựa vào người này người nọ,… mạo ra học hàm, học vị… Mong tiến bộ, cầu tiến là một động cơ tốt để mỗi người vươn lên làm cho cộng đồng cùng vươn lên. Nhưng vươn lên cũng có dăm bảy đường. Chúng ta không lạ gì có những người muốn vươn lên bằng bất cứ giá nào: Kèn cựa, vu cáo, ăn cắp ăn cướp, xúi bảy, lừa lọc, gian manh… Kẻ nào vươn lên bằng những thủ đoạn mưu mô ấy, sớm muộn gì cũng bị lộ chân tướng, rơi mặt nạ, lộ nguyên hình… Mà khi lộ chân tướng, rơi mặt nạ, lộ nguyên hình thì còn đáng xấu hổ hơn là khi hắn ta khởi đầu, bởi hắn là kẻ vô lương. Mà đã bị coi là vô lương thì ai mà yêu mến được. Tùy theo hoàn cảnh mà có người học cao, học thấp, người giàu kẻ nghèo, người đa tài, người kém tài… Và thế mới là xã hội đa dạng. Muốn tiến lên, vượt hoàn cảnh là quá trình phấn đấu của cả một đời, chứ đâu có dễ dàng, kiểu làm quan tắt như một thời xã hội gọi để coi khinh kẻ lừa bịp, kẻ cơ hội (hoạt đầu). Cao Bá Quát là thực tài. Nhưng một Huyện Gà (buôn gà cung cấp cho quân Pháp rồi được Pháp cho làm tri huyện) thì Cao được muôn đời kính trọng, còn Huyện Gà bị muôn đời chê cười khinh bỉ. An phận thủ thường không phải là cách sống đáng khen. Nhưng thà thế còn hơn là những kẻ đầu cơ, len lỏi, bon chen bằng thủ đoạn vô lương… như giả mạo lý lịch, buôn giống cây giả, cờ bạc bịp, mạo nhận quan tước, ăn cướp… Thời gian và công lý vốn công bằng. Cho nên mới có câu “Vải thưa không che được mắt thánh”. Mà thánh đây là tai mắt nhân dân, là công luận xã hội vậy.
School@net
|