Phải “cháy nhà mới ra mặt chuột”, mọi thứ được phơi bày dưới ánh sáng của chân lý thì mới rõ đâu là lý thực, đâu là lý giả, nói cách khác đâu là chân, đâu là ngụy.

Suy ra, những cái lý giả ấy thường xuất phát từ lòng tham của con người (đôi khi còn do nguyên nhân khác). Lấn chiếm đất của người khác, buôn hàng giả để lãi nhiều, ngoại tình là muốn có cái nhiều hơn mình đang có, ăn cướp là mong được cái của người khác lấy làm của mình vv…và vv… Mà lòng tham của con người là vô hạn độ. Không phải ai cũng có cái tâm trong sáng như nhà Phật, như ông quan thanh liêm Trần Thì Kiến ngày xưa… cho nên ta thấy những cảnh tham ô tham nhũng, những kẻ lừa bịp, những tên lưu manh… khi bị bắt, bị ra tòa… chúng đều cãi lý, đều có những cái lý của mình, cái lý nghe được và cái lý chối tai không thể nào nghe được (như vụ án ngân hàng tiếp tay cho Minh Phụng, như ăn chặn tiền đền bù của dân…).

Ngày nay, không còn hình phạt ném đá vào tội nhân cho đến chết như thời La Mã cổ, mà con người đã được tôn trọng hơn, có tòa án, có luật sư, có các ban hòa giải để tìm ra cái lý của mỗi con người, mỗi sự việc… Nhưng trước hết có lẽ vẫn phải là một người tự soi lòng mình, không thể chỉ có mình là “cái rốn của vũ trụ” với cái lý vơ vào của mình, thì xã hội mới bớt đi được những điều vô lý, kiện tụng tùm lum, tham nhũng, hối lộ, lừa gạt… gây phiền lòng cho nhiều người.

School@net