Cô bé bị bệnh bại liệt từ ấu thơ, ngồi chiếc xe đẩy tay đi bán bánh mì, mừng rỡ hiện ra trên nét mặt khi bán được dù chỉ một chiếc bánh, chắc được lãi khoảng một phần mười chiếc bánh và nếu bán được một trăm chiếc như thế mới đủ sống một ngày, nếu ế thì sao nhỉ? Ăn trừ bữa, lẹm vào vốn? Đêm, cô có khóc thầm cho số phận? Trong khi đó, một người lướt xe máy lạnh qua, bước xuống hè đường, riêng mùi nước hoa xông ra bên cạnh có lẽ cũng giá trị bằng cả tháng cô bé kia cần tìm kiếm.

Sức có dài, vai có rộng mới có thể đứng ở ngã tư bên cạnh chiếc xe đạp ”cởi truồng” không phanh, không chắn bùn, chắn xích, lại còn buộc thêm thanh tre làm “tay ngai” và một chồng thúng rách phía sau để sẵn sàng làm mọi công việc do một ai đó chợt gọi. Trong khi đó, có những cô nàng xinh đẹp che bàn tay và cổ tay bằng đôi găng vải để giữ màu trắng nõn cho người yêu (nhưng đôi vai thì lại vẫn hở ra như muốn khoe cái mịn màng của người phú quí) và với tấm váy xẻ đến gần hông kia, thì đôi bàn tay sẽ đỏ chót cả mười móng, hẳn chẳng bao giờ phải lo đến rửa bát, nhặt rau chứ đừng nói đến khuân vác, làm cửu vạn hay đi thồ phế liệu xây dựng như người đứng ngã tư kia. Khác nhau đến thế. Tại sao cùng một kiếp người mà đến nỗi thế? Ai cũng biết, nhưng nếu hỏi, chẳng thể trả lời cho ra nhẽ vì từ ngàn xưa đã vậy, và cho đến ngàn sau vẫn có lẽ còn vậy?

Người mua hoa không tiếc tiền, trả không cần đếm, nhưng người bán hoa phải buôn bó hoa đó từ tinh mơ, từ xa tắp, thu hoạch được bao nhiều về nuôi con, nuôi mẹ chờ đợi cả ngày nơi làng xã thôn vắng? không ai cần biết. Cùng dắt chiếc xe đạp từng đi bán mấy mớ rau, sao cô này chạy ré chân thoát được, còn cô kia vứt hết lên chiếc xe ba bánh sơn xanh, khóc lóc xin tha cũng không được, và một ngày hết vốn hết lãi là cái chắc? Hình như mọi người đã quen mắt, nên bệnh thờ ơ, lạnh lùng thành truyền nhiễm.

Ta, mỗi người chúng ta là ai trong những con người kia vào đúng 5 phút ấy trên đường phố? Vẫn luôn còn cảnh “Kẻ ăn không hết, người lần chẳng ra”. Vì trình độ vì hoàn cảnh, vì tài năng và bất tài, vì khỏe và yếu, vì đẹp và xấu…?

Cách đây vài chục năm, có ông giáo Tòng, bỏ nghề dạy học tiếng Anh, vác búa đi bổ củi thuê, lang thang từ phố này sang ngõ khác. Vì cái gì vậy? Mấy chú “nhóc” trèo me trèo sấu, kiếm cành khô làm củi, cứ ngửa cổ nhìn cây, có khi bước hụt xuống hè, trong khi có những “công tử” lao xe vun vút, lạng lách ngoằn ngoèo, có đâm ngã ai cũng không sợ vì sẽ có người xin hộ ngay… Nay là chú bé bán rong, vai đeo cả một hiệu, tạp hóa chú ta ước mong gì khi gặp những con người ung dung ngồi vắt chân chữ ngũ suốt buổi để say sưa “bừng bừng khí thế”. Không ai nghĩ phải san sẻ gì cho nhau cả. Mỗi người phải tự sống theo kiểu riêng mình. Và 5 phút trôi qua, một ngày trôi qua, một đời trôi qua. Nhà doanh nghiệp lớn và anh làm công chấp nhận, phân chia đẳng cấp, như từ thời Tuần Thủy Hoàng, người ra lệnh xây Vạn Lý Trường Thành và người cúi đầu chấp hành lệnh ấy phải chết gục bên tường thành vì đá gánh đè lên.

Có người ngồi xe thì phải có người lái xe. Có người ngồi ăn thì phải có người bưng món ăn đó đặt lên bàn. Có người ốm đi chữa bệnh thì phải có người khám bệnh và bán thuốc.

Sướng và khổ. Vui và buồn. Đầm ấm và cô đơn. Hạnh phúc và bất hạnh. Giàu và nghèo. Đám ma và đám cưới. Người ăn lãi vì buôn đèn lồng trang trí cho người ăn lãi vì buôn quan tài.

Ta từng mơ một xã hội đại đồng. Ai cũng giống ai. Bao giờ thì đến nhỉ? Không ai dám trả lời chắc chắn cái ngày cụ thể ấy, cái “date” (cái đát ấy). Nhưng nếu cảnh cũ tái diễn thì có vui không, như ngày cả thành phố, chỗ nào cũng sặc mùi cá biển, rồi sặc mùi mỡ cừu Mông Cổ, mọi phụ nữ đều chỉ mặc một thứ quần lụa hoa dâu đen, mọi đàn ông đều mặc áo phong xanh…?

5 phút trên đường, nay khác lắm. Chên lệch, phân biết rất rõ rệt như có người béo hai ba cằm thì vẫn có người gầy trơ xương, có người đếm tiền mỏi tay để mua nhà thì vẫn có người chưa biết ngày mai có gì bỏ vào nồi cho mấy đứa con chờ đợi.

Ai đang lo nghĩ cho tất cả hay mỗi người phải tự suy nghĩ mà tìm thấy đường mình? Có thân phận, số phận, số kiếp không? 5 phút thôi, nhưng là muôn đời chưa có lời giải đáp.

5-2000

Tác giả: Băng Sơn

Schoolnet